تاریخ ادبیات افغانستان (از روزگار کهن الی گسترش زبان فارسی دری)
تاریخ ادبیات افغانستان از روزگار کهن الی گسترش زبان فارسی دری
پوهاند تاج محمد زریر
برگ آرا: رضا پارسا
ناشر: انتشارات امیری
چاپ نخست سال ۱۳۹۷ خورشیدی
شمارگان ۱۰۰۰ نسخه
قیمت ۳۵۰ افغانی
آدرس: کابل، جاده آسمایی، جوی شیر، بازار کتاب فروشی ها، کوچه چهارم
کابل، پل سرخ، گذشته از دانشگاه غرجستان، انتشارات امیری
شماره تماس: ۰۷۴۴۴۴۰۰۰۹
نشانی الکترونیکی: [email protected]
جریان شناسی تاریخ افغانستان معاصر
کتاب (جریان شناسی تاریخ معاصر افغانستان) به قلم نویسنده‌ی پرکار افغانستان، امان الله شفایی است. این کتاب در سال ۱۳۹۳ به چاپ رسیده است. کتاب جریان شناسی تاریخ معاصر افغانستان، به بررسی جریان‌های فکری و سیاسی قرن بیستم افغانستان می‌پردازد؛ جریان‌های سلطنت‌طلبی، مشروطه‌خواهی، چپ‌گرایی، ملی‌گرایی، اسلام‌گرایی، بنیادگرایی و نو بنیاد گرایی.
امان‌الله شفایی، نویسنده‌ی کتاب در کنار این اثر، چند اثر تحلیلی دیگر هم در مورد تاریخ افغانستان دارد، از جمله کتاب (تحلیل گفتمانی اسلام‌های سیاسی در افغانستان) و همینطور کتاب (چپ‌گرایی در افغانستان). در کتاب تحلیل گفتمانی اسلام سیاسی نویسنده تلاش می‌کند تا جریانات اسلام‌گرا را بر اساس چارچوب گفتمانی تحلیل کند و در کتاب چپ‌گرایی هم به ریشه‌یابی جریان چپ‌گرایی در افغانستان می‌پردازد. اما در کتاب (جریان شناسی تاریخ معاصر افغانستان)، تلاش نویسنده این است که تمام جریاناتی را که در قرن بیستم افغانستان پدید آمده است را به بررسی بگیرد.
دختران تالی
دختران تالی احمدضیا سیامک هروی [email protected] رمانهای پارسی افغانستان- سده ١٤ هجری خورشیدی طرح جلد و برگ آرایی: هروی چاپ
در جستجوی دشمن(ملا عمر و دشمن ناشناس)
کتابی تحت عنوان "جستجوی یک دشمن"، توسط یک روزنامه نگار هالندی منتشر شده است. نویسنده این کتاب (Bette Dam)، بیش از پنج سال درباره مخفی شدن ملا عمر تحقیق نموده است. از جمله وی با بادیگارد ملا عمر، «جابر امری» مصاحبه ای انجام داده است. جابر امری یگانه محافظ ملا عمر بود که پس از سقوط امارت اسلامی توسط امریکا، او را مخفی و نگهداری می کرد.
این کتاب اکنون توسط روزنامه «Die Presse» اتریش معرفی و جریان ملا عمر در آن شرح داده شده است. آقای Bette Dam نویسنده این کتاب، توضیح داده است که ملا عمر، بنیانگذار تحریک طالبان در زابل، پهلوی پایگاه امریکایی در افغانستان زندگی می کرد. در حالیکه سازمان اطلاعاتی امریکا( CIA) گفته بود که ملا عمر پس از سقوط طالبان در پاکستان گریخته و آنجا مخفی شده است.
یک خانوده ای در قلات، ملا عمر را پنهان کرده بود اما با وجود آن، سربازان امریکایی در جریان جستجوی ملا عمر، دوبار او را پیدا کردند. یک بار سربازان درون خانه ایکه ملا عمر در آن مخفی شده بود، داخل شدند اما دروازه ورودی داخل اتاق را نتوانستند بیابد. بار دوم نیز وقتی به ملا عمر نزدیک شدند، ملا عمر و همراهانش، خود شانرا در میان چوبها پنهان کردند.
نویسنده کتاب، می گوید معلوم نیست که هدف امریکایی ها جستجو دقیق و منظم بود یا اینکه بنوعی اکت جستجو می کردند. تام نویسنده کتاب می نویسد که ملا عمر از ترس اینکه شناخته نشود، به ندرت خانه را ترک می کرد. وقتی طیاره ها می آمد، وی به تونل پناه می گرفت. حتی یادداشت هایش را به زبان مخفی می نوشت.
ملا عمر، با وجود این، با بادی گاردش صحبت می کرد. او برای یاداشت برداری و نوشتن برخی آیات قرآن، از یک تلفن نوکیای بدون سیم کارت استفاده می کرد. برای دنبال کردن اوضاع افغانستان، همواره به بی بی سی پشتو گوش می داد اما از اظهار نظر پیرامون مسایل خود داری می کرد. وقتی خبر مرگ رهبر القاعده را شنید، اظهار نظری نکرد.
ملا عمر در سال 2013 به مرگ طبیعی فوت کرد اما طالبان دوسال مرگ او را مخفی نگهداشتند.
سراج التواریخ
کتاب مستطاب سراج التواریخ که با نام سراج التواریخ شناخته‌است، مفصل‌ترین کتاب تاریخی افغانستان است که رویدادهای افغانستان را در قرون ۱۸ و ۱۹ شرح می‌دهد. این کتاب به دستور حبیب‌الله خان و توسط فیض محمد کاتب هزاره نوشته شده‌است. بنابر برخی نقل‌ها کتاب سراج التواریخ در چهار جلد و برخی دیگر ادعا دارند که در پنج جلد نوشته شده‌است.[۳] سراج التواریخ با استناد به عهدنامه‌ها، فرامین و اسناد رسمی دولتی و انبوه مدارک در دارالانشاء دربار و آرشیو دولتی به رشته تحریر درآمده و صحت و اعتبار فراوان این اثر باعث شده‌است که بسیاری از مورخان دیگر از این کتاب به عنوان مرجع در مطالب خود نقل کنند.[۴]
جلدها
کتاب سراج التواریخ در برخی نقل‌ها چهار و در برخی دیگر پنج جلد نقل شده‌است که اکنون چهار جلد از آن در دسترس است. جلد چهارم این کتاب در سال ۱۳۸۸ش خریداری شد و در آرشیو افغانستان قرار گرفت.[۵]
جلد اول
جلد اول کتاب سراج التواریخ وقایع دوران پادشاهان سدوزایی را که از سال ۱۱۶۸ ق تا سقوط سلسله سدوزایی که در سال ۱۲۵۸ ق اتفاق افتاد و ۹۸ سال طول کشیده‌است شرح می‌دهد. نوشتن این کتاب در ۱۹۴ صفحه و با قطع بزرگ در سال ۱۳۲۵ ه.ق تمام شد.[۵][۶][۷]
جلد دوم
جلد دوم کتاب سراج التواریخ از دوران به قدرت رسیدن پادشاهان محمدزایی که از سال ۱۲۵۹ ق و همزمان با به قدرت رسیدن دوست محمد خان است آغاز می‌شود و تا سال ۱۲۹۷ ق که حکومت محمد یعقوب خان سقوط می‌کند را شرح می‌دهد.[۶][۷] این کتاب در ۱۸۳ صفحه به قطع بزرگ نوشته شد و در سال ۱۳۳۱ ه.ق به تألیف رسید. این جلد از کتاب همزمان با جلد اول در سال ۱۳۳۱ ه.ق در کابل به چاپ رسید.[۵]
جلد سوم
جلد سوم کتاب سراج التواریخ مهمترین جلد کتاب سراج التواریخ است که وقایع و حوادث افغانستان را از سال ۱۲۹۷ ه.ق که آغاز به سلطنت رسیدن عبدالرحمن خان است را تا سال ۱۳۱۴ ه.ق شرح می‌دهد. در این جلد از کتاب سراج التواریخ اوضاع سخت و خونبار افغانستان و جنایات عبدالرحمن خان علیه مردم افغانستان از جمله نسل‌کشی مردمان هزاره را شرح می‌دهد. جلد سوم کتاب در ۸۶۲ صفحه نوشته شده‌است و چاپ آن در سال ۱۳۱۳ ه.ق در کابل آغاز شد و پس از سه سال در سال ۱۳۱۶ ه.ق به اتمام رسید. دلیل طولانی بودن چاپ این جلد از کتاب به این خاطر هست که کتاب فصل به فصل و پس از بررسی و بازنگری دقیق به چاپ می‌رسید و به همین منظور در این جلد از کتاب برخی وقایع از سال‌های ۱۳۳۳ تا ۱۳۳۵ ه.ق نیز در آن درج شده‌است.[۵][۶][۷] در نسخه خریداری شده از جلد چهارم کتاب سراج التواریخ ۱۳۷ صفحه مطالب جلد سوم در آغاز جلد چهارم آورده شده که پایان این قسمت سال ۱۳۰۳ خورشیدی است و گفته شده که ظاهراً این قسمت، مطالبی از دوران عبدالرحمن خان آورده شده‌است که سانسور نشده و در نسخه چاپی جلد سوم این کتاب آورده نشده‌است. در آرشیو ملی افغانستان، نسخه دیگر از جلد سوم سراج التواریخ به خط خود کاتب هزاره موجود هست که در ۵۰۲ صفحه و به خط ریز نوشته شده‌است. این نسخه با نسخه‌های دیگر در برخی مطالب تفاوت‌هایی دارد و در پشت آن نوشته شده‌است که ممکن است این نسخه اصلی قبل از سانسور باشد. در این نسخه گزارش‌های مفصلی از حوادث، لشکرکشی‌ها و قتل‌عام‌های دوره حاکمیت عبدالرحمان خان آمده‌است که در نسخه‌های دیگر موجود نیست.[۸]
بخش دوم از جلد سوم سراج التواریخ
این کتاب وقایع پنج ساله ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۹ هجری قمری را شامل می‌شود که در زمانش از چاپ بازداشته شده بود و در ۴۱۶ صفحه نوشته شده‌است.[۶]
جلد چهارم
جلد چهارم کتاب سراج التواریخ در وقایع دوران حبیب‌الله خان از سال ۱۳۳۷ تا سال ۱۳۳۹ را در برمی‌گیرد که نگارش آن پس از فوت وی شروع و در سال ۱۳۴۴ ه.ق به پایان رسید اما اجازه چاپ نیافت.[۹] دولت افغانستان در سال ۱۳۸۷ جلد چهارم کتاب سراج التواریخ را از یک کتابخانه خصوصی خریداری کرد که به خط نستعلیق خود فیض محمد کاتب هزاره در ۱۴۶۷ صفحه و در قطع ۲۰ در ۱۷ سانتی‌متر نوشته شده‌است. مطابق نوشته خود کاتب هزاره صفحه آخر از این بخش از سراج التواریخ در ششم حوت/اسفند ۱۳۰۴ خورشیدی به پایان رسیده‌است.[۸] این جلد از کتاب در سال ۱۳۹۱ برای اولین بار چاپ شد.[۹]
جلد پنجم
جلد پنجم کتاب به شرح احوالات دوران امان‌الله خان می‌پردازد که سرنوشت دقیقی از آن معلوم نیست.[۳]
نیم قرن مبارزه و سیاست
كتاب " نیم قرن مبارزه و سیاست " گفتگوي سميه رامش با عبدالحميد محتاط معاون سابق رياست جمهوري افغانستان توسط نشر نبشت منتشر شد!
" نيم قرن مبارزه و سياست " نگاهي به زندگي عبدالحميد محتاط و همچنين رويدادهاي تاریخی و سیاسی افغانستان امروز دارد.
در روزهایی که این گفتگو ها انجام شد، افغانستان روزهای پر آشوبی را میگذارند. اوضاع سیاسی کشور آبشخور حوادث بزرگی بود، من ضمن پرداختن به رویدادهای گذشته نگاهی به تحولات امروز كشور و چگونگي شكست جمهوريت ها در كشور داشته ام.
امیدوارم این کتاب بتواند به مثابه ی یک سند تاریخی در مسیری که حرکت کرده است ، روشنگری کند و نسل امروز را تشویق به پرسشگری نماید و این روایت مکمل روایت های گذشته و آینده باشد!
واکاوی گفتمان رسمی شکل گیری دولت در افغانستان
کتاب «واکاوی گفتمان رسمی شکل‌گیری دولت در افغانستان» نوشته‌ی دکتر مجیب‌الرحمن رحیمی در کابل از سوی انتشارات امیری به چاپ رسیده و یک اثر پژوهشی-دانشگاهی است که با رویکرد انتقادی به واکاوی تاریخ رسمی دولت در چارچوب نظریه‌های اکادمیک (لکاو و موف) به ویژه به ظهور دولت، برساخت روایت رسمی دولت، درونی‌سازی روایت استعماری و ارایه شواهدی می‌پردازد که فرضیه و مبنای پژوهش را تا انتها در یک نظم و نسق خاص و تحسین‌برانگیز تعقب می‌کند.