حقوق اساسی جمهوری اسلامی افغانستان

پیشگفتار
حقوق اساسی همانگونه که از نامش پیدا است، از اساسی ترین و بنیادی ترین مباحث حقوقی بحث
کند که دربارهی قوانین سازمان دهندهی دولت، روابط دولت با مردم، ساختار و صلاحیت‌های قوای
سه گانه، چگونگی تعامل و تکامل این قوا، حقوق بشر و آزادی‌های اساسی شهروندی ظهور و بروز
می یابد. حقوق اساسی، شاخه ای از حقوق عمومی است که در صدر و صدارت نظام های حقوقی تکیه
زده است و از قیمت و قامتی به بلندای سیستم حقوقی حاکم در هر جامعه، برخوردار است. حقوق
اساسی، از آن رو که همواره بر بال اندیشه های فیلسوفان و اندیشمندان پرورش و گسترش یافته و مورد
اقبال و توجه حقوقدانان بوده است، عالی ترین و بنیادی ترین حقوق آدمیان را با تبیین، علت کاوی، تفسیر
و معناکاوی به نمایش خوانندگان می گذارد و از آن جهت که به شرح و بسط بهترین قوانین سازمان
دهنـده ی دولت و اساسی ترین آزادیهای مردم و دولت ها می پردازد، قیمت و قدمتی به اندازه ی قامت
تاریخ حقوق و برقراری نظم عادلانه دارد.
بنابراین، حقوق اساسی نیازمند پژوهش مفصل و نگارش کتابی چند جلدی میباشد؛ ولی به خاطر
این که دانشجویان و برخی اساتید حقوق عمومی و حقوق دوستان در افغانستان نیازمند کتابی مختصر،
مفید و جامع هستند، نگارنده، این کتاب مختصر و مفید را به عنوان هدیه به آنان تقدیم می کند.
این نوشته، حاصل تدریس چندین ساله ای است که با تکیه بر تمام کتابهای حقوق اساسی
عمومی، حقوق اساسی تطبیقی، حقوق اساسی ایران و افغانستان توسط اساتید داخلی و خارجی نوشته
شـده اسـت. و چون این کتاب هم برای تدریس و هم برای مطالعه نوشته شـده، سـعـی شـد تـا در آن
مهم ترین گوهر معانی حقوق اساسی به اختصار به نمایش درآید. بدین روی، می توان ادعا کرد که کتاب
پیش روی علی رغم اختصار، لب لباب مسائل حقوق اساسی جمهوری اسلامی افغانستان را در متن
خود جمع کرده است و تا حدودی دانشجویان و اهل مطالعه را از کتابهای دیگر بی نیاز می سازد.
در حقوق اساسی حداقل چهار دسته مباحث وجود دارد: دسته ای شامل مبانی، منابع، اهداف،
روش ها و رویکردهایی است که به ضرورت قانون اساسی، حقیقت آن، شیوه های وضع و تصویب قانون
اساسی، مکانیزم تعدیل قانون اساسی، نهادهای کنترل و محافظت از قانون اساسی، ساختار حکومت و
دولت به لحاظ شکلی و محتوایی می پرازد. دسته ی دوم به نظامهای سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اداری
و انتخاباتی اختصاص دارد که نوع نظام جمهوری اسلامی افغانستان را به نمایش می گذارد. دسته ی
سوم به حقوق بشر و حقوق شهروندی مطابق اسناد بین المللی و قانون اساسی افغانستان می پردازد و
دسته ی چهارم به قوای سه گانه و زوایا، ابعاد، ساختار، وظایف و صلاحیتهای آنها توجه و اقبال دارد.
نگارنده از تمام اندیشمندان و فرهیخته گانی که در این کتاب سهم ارزیابی و مشوره دهی داشته اند و
باعث تشویق این جانب شده اند، به ویژه استاد سید یعقوب عارفی، استاد زکی کریمی، برادر ارجمندم
آقای مصطفی رسولی که ویراستاری آن را به عهده داشته اند، اساتید بزرگواری که آن را نمونه خوانی
کرده اند و برادر عزیزم آقای نعمت الله روهان که مسئولیت برگ آرایی و طرح جلد آن را پذیرفتند، کمال
سپاس را دارم. شایسته است که در این جا از مسؤولان موسسه تحصیلات عالی ابوریحان که در راستای
نشر این کتاب توجه خاص نمودند، بنگاه نشر امیری و انتشارات فرهنگ که چاپ و نشر آن را به عهده
گرفتند نیز تقدیر و سپاسگزاری کنم.